Η δημιουργία μίας επιχείρησης και τα πρώτα βήματα της, ιδιαίτερα όταν ο «δημιουργός» της είναι ακόμη σε νεαρή ηλικία (με μηδενικές εμπειρίες αλλά και μηδενικές αρνητικές μνήμες, οι οποίες λειτουργούν προσθετικά στην υφιστάμενη βιολογική ενέργεια), αποτελεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες «διαδρομές» της ανθρώπινης ζωής. Βασικό στοιχείο αυτής της επιχείρησης είναι αναμφισβήτητα ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του «δημιουργού» της, ο οποίος διαφοροποιείται αισθητά (όσον αφορά την επιλογή της συγκεκριμένης «κοινωνικής» δραστηριοποίησης), από το μέσο όρο των υπολοίπων ανθρώπων, τουλάχιστον σε σχέση με το βαθμό επικινδυνότητας (ρίσκο) των εκάστοτε επιλογών του.
Θεωρώντας δεδομένο το ότι η επιχείρηση είναι ένας ζωντανός οργανισμός (με σώμα, πνεύμα-λογική και συναισθήματα), ο οποίος «κατασκευάζεται» κάθε φορά «καθ΄ εικόνα και ομοίωση» του ανθρώπου-δημιουργού του, είναι φυσικό να αναπτύξουμε εν πρώτοις την έννοια «πολιτισμική επιχείρηση» (cult company) στην «παιδική της ηλικία», αναλύοντας έτσι την εποχή που ξεκινάει τη λειτουργία της, η οποία είναι και η πλέον καθοριστική.
Η ίδρυση μίας επιχείρησης απαιτεί κατ΄ αρχήν ένα άτομο, το οποίο τοποθετεί σαν βασικό και αποκλειστικό στόχο του τη δημιουργία ενός «οργανισμού», μέσω και μόνο του οποίου θα προσπαθήσει να εκπληρώσει τα όνειρα του (δημιουργία), να «πραγματώσει» τις γνώσεις του, να αξιοποιήσει τις εμπειρίες του και να επικοινωνήσει ενεργητικά με το στενότερο και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι, οι εκάστοτε εμπειρίες αποτελούν τη μοναδική κάθε φορά εσωτερική «αυθεντία», αυτή δηλαδή που καθορίζει αποφασιστικά τα βήματα του ατόμου κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής και λοιπής ζωής του, τοποθετώντας τους επί μέρους υλικούς και ηθικούς κανόνες συμπεριφοράς του. Επομένως, η απόφαση του συγκεκριμένου τρόπου «κοινωνικής» δραστηριοποίησης (αυτόνομη επιχείρηση) του ατόμου, είναι απόλυτα καθοριστική για το μέλλον του. Η αποτυχημένη στις περισσότερες των περιπτώσεων (εκ των υστέρων και συνήθως εξ΄ ανάγκης) «μετατροπή» του ανεξάρτητου επιχειρηματία σε εξαρτημένο manager, αποδεικνύει την ύπαρξη και την ισχύ αυτής της εσωτερικής αυθεντίας, η οποία πηγάζει από τις πρώτες (παρθενικές) εμπειρίες στην επαγγελματική ζωή του.
Στη συνέχεια επιλέγονται (αν και το πρώτο αποτελεί συνήθως μία τυχαία «έμπνευση», με βάση τις εκάστοτε δεξιότητες και κοινωνικές επαφές - εφ΄ όσον βέβαια «μη γονικά επηρεασμένη») ο κλάδος απασχόλησης, το πρόγραμμα προϊόντων (και των μη προϊόντων, αυτών δηλαδή που ποτέ δεν θα συμπεριληφθούν), οι πελάτες ( και οι μη πελάτες, αυτοί δηλαδή που ποτέ δεν θα επιδιωχθούν) και οι μέθοδοι προσέγγισης της αγοράς (καθώς επίσης οι μη μέθοδοι, οι προς αποφυγήν δηλαδή), οι οποίοι είναι στο σύνολό τους και σε κάθε περίπτωση, εφ΄ όσον αναφερόμαστε στη δημιουργία μίας μελλοντικής «πολιτισμικής» επιχείρησης, νεωτεριστικοί. Με την έννοια αυτή (επιχειρησιακός νεωτερισμός) περιγράφουμε την επιλογή, η οποία έχει αφετηρία της το συναίσθημα (ενέργεια) και όχι το σώμα (στατική «λογιστική» εικόνα) ή το πνεύμα (λογικοί συνειρμοί επιδιωκόμενης κερδοφορίας).
Η «σύνθεση» του προγράμματος προϊόντων (εάν δεν πρόκειται για δημιουργία νέων), καθώς επίσης η αντίστοιχη των μεθόδων προσέγγισης της αγοράς (οργανόγραμμα, λοιπές ενέργειες προώθησης), αναδεικνύουν κατ΄ εξοχήν το νεωτερισμό στην επιχείρηση (κανενός είδους μίμηση και αναφορά σε ήδη υπάρχουσες καταστάσεις), χωρίς τον οποίο είναι αδύνατον να «μεταλλαχθεί» σε πολιτισμική.
Αφού υπάρξουν όλα τα προαναφερόμενα στοιχεία, το επόμενο βασικό βήμα (το πλέον αποφασιστικό) είναι η δημιουργία ενός «άυλου» συνδετικού κρίκου, με το χαρακτηριστικό της ανεμπόδιστης και αμφίδρομης «ένωσης» (αποφυγή κάθε είδους συγκρούσεων, οπότε καμία απώλεια ενέργειας) όλων των συστατικών του επιχειρησιακού «μίγματος» (ανθρώπων και προϊόντων).
Ένας τέτοιος συνδετικός κρίκος στο παράδειγμα μίας ελληνικής εταιρείας που δραστηριοποιείται στο εξωτερικό, θα ήταν ο συνδυασμός του ελληνικού προγράμματος προϊόντων με Έλληνες εργαζομένους (μετανάστες), οι οποίοι και θα προσέδιδαν αφ΄ ενός μεν μία εξειδικευμένη «προσέγγιση» της αγοράς με «αυθεντικό» νεωτεριστικό πρόγραμμα και μεθόδους, αφ΄ ετέρου μία «φυλετική» ενωτική δομή, η οποία να παραπέμπει στις εξαιρετικές ιδιαίτερες δεξιότητες του κράτους (έθνους) προέλευσης.
Συνοψίζοντας λοιπόν, η δημιουργία μίας πολιτισμικής επιχείρησης προϋποθέτει το άτομο-δημιουργό, τον κλάδο, τα «νεωτεριστικά» πρόγραμμα προϊόντων-μη προϊόντων, πελάτες-μη πελάτες, μεθόδους-μη μεθόδους και τον άυλο συνδετικό κρίκο μεταξύ όλων (ανθρώπων και «πραγμάτων»).
Μεγάλες (γνωστές) πολιτισμικές επιχειρήσεις, οι οποίες και αποτελούν τα βασικά «όπλα» μικρότερων Οικονομιών στα πλαίσια του συνεχώς εντεινόμενου διεθνούς ανταγωνισμού (δημιουργώντας εκτός των άλλων και το απαραίτητο «κρίσιμο μέγεθος» σε περιορισμένες πληθυσμιακά χώρες) , είναι η Nokia στη Φιλανδία και η Swarovski στην Αυστρία (ήταν κάποτε και η Ολυμπιακή Αεροπορία στη χώρα μας). Ο πελάτης των επιχειρήσεων αυτών δεν αγοράζει απλά τα προϊόντα τους, αλλά τον «πολιτισμό» που αναδεικνύουν (συμπεριλαμβανομένου του ιδιαίτερου «Life Style»), ενώ ταυτίζεται μαζί τους και βιώνει τον «κόσμο» τους, σαν αναπόσπαστο μέλος της «οικογένειας» τους.
Η δημιουργία μίας τουλάχιστον τέτοιας, παγκοσμίου «ακτινοβολίας», εταιρείας στη χώρα μας, θεωρούμε ότι θα αποτελούσε τη μεγαλύτερη δυνατή προσφορά στην Οικονομία μας, ικανή να ανατρέψει ολοκληρωτικά το μάλλον αδρανές, από πολλές δεκαετίας πια, κοινωφελές επιχειρηματικό και κοινωνικό κλίμα. Οι πιθανότητες επιτυχίας ενός τέτοιου εγχειρήματος, ανεξάρτητα από το εάν αυτό προέλθει από τον ιδιωτικό ή το δημόσιο τομέα, είναι αρκετά μεγάλες, με την προϋπόθεση φυσικά να αποτελέσει πόλο συγκέντρωσης όλων των υφιστάμενων διαθέσιμων πόρων και εθνικών «σχεδιασμών».
Πίσω από την πολιτισμική αυτή εταιρεία θα μπορούσαν να «ανασυνταχθούν» πολλές άλλες, μικρότερες ή μεγαλύτερες, Ελληνικές επιχειρήσεις και δραστηριότητες με «εγγενή» ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, όπως για παράδειγμα οι εξαγωγικές εταιρείες, η υψηλού επιπέδου τουριστική προβολή μας στο εξωτερικό (βλ. Αυστρία και Φιλανδία) και τα ελληνικά τρόφιμα. Μόνο και μόνο η εξοικονόμηση του μέρους του διαφημιστικού και προωθητικού κόστους, το οποίο θα ήταν περιττό εάν υπήρχε μία τέτοια «εθνική» επιχείρηση, θα αντιστάθμιζε το οποιοδήποτε κόστος δημιουργίας της.
Περαιτέρω, πολιτισμικές εταιρείες μικρότερου μεγέθους, με κύριο χαρακτηριστικό τους τουλάχιστον την «ταύτιση» των συντελεστών κάτω από ένα «νεωτεριστικό» concept, οφείλουν να αποτελούν πάντοτε τον κύριο στόχο της δημιουργικής ιδιωτικής και δημόσιας πρωτοβουλίας. Είναι τουλάχιστον απογοητευτικό να βλέπουμε (την αθρόα εισαγωγή ή μίμηση των «ξένων» ιδεών (και προτύπων), ταυτόχρονα με μία αδυναμία όχι μόνο εξαγωγής, αλλά έστω «δημιουργίας» νέων concepts για εσωτερική αξιοποίηση.
Κλείνοντας, θεωρούμε ότι η απλή εξιδανίκευση του κέρδους (μόνο αυτό θα ονομάζαμε εμείς «κερδοσκοπία») ή της εξουσίας αντί του οράματος και της δημιουργίας (δυστυχώς πολλές φορές αυτοσκοπός της επιχειρηματικής ή άλλης δραστηριοποίησης επί πλέον του «ορισμού» της κοινωνικής θέσης), δεν μπορεί ποτέ να δημιουργήσει αυτές τις συνθήκες, οι οποίες είναι απαραίτητες για την πάντοτε απαιτούμενη «επιθετική αναδιάρθρωση» των επιχειρήσεων και των Εθνικών Οικονομιών.
Βασίλης Βιλιάρδος